| Poprzednia rewizja po obu stronachPoprzednia wersjaNowa wersja | Poprzednia wersja |
| ciekawostki:dialekt_warmianski [28/04/2024 23:24] – [Obszar występowania] ZbitaMysza | ciekawostki:dialekt_warmianski [16/03/2025 15:02] (aktualna) – ZbitaMysza |
|---|
| ===== Obszar występowania ===== | ===== Obszar występowania ===== |
| |
| Dialekt warmiański jest używany na [[miejsca:belweder_warmianina|działce numer 17 przy ulicy Szkolnej]] w Białymstoku (przy czym nie należy go mylić z [[https://pl.wikipedia.org/wiki/Gwara_warmińska|gwarą warmińską]], stosowaną w istocie na [[miejsca:warmia|Warmii]]). Obecnie jedynym znanym użytkownikiem dialektu jest [[postacie:krzysztof_kononowicz|Krzysztof Kononowicz]]. Nie ma wzmianek o jego użyciu za granicą, choć istnieją niepotwierdzone hipotezy, że występuje w rejonie północno-zachodniej Białorusi oraz w rejonie [[miejsca:wilkowo|Wilkowa]]. Wynikiem wyjątkowego wysławiania się Krzysztofa – oprócz nieuctwa – jest najprawdopodobniej fakt, że prawie całe swoje życie spędzał w pobliżu granicy z Białorusią i Związkiem Radzieckim, a także tę granicę kilkukrotnie w swoim życiu przekraczał. | Dialekt warmiański był używany na [[miejsca:belweder_warmianina|działce numer 17 przy ulicy Szkolnej]] w Białymstoku (przy czym nie należy go mylić z [[https://pl.wikipedia.org/wiki/Gwara_warmińska|gwarą warmińską]], stosowaną w istocie na [[miejsca:warmia|Warmii]]). Jedynym znanym użytkownikiem dialektu był [[postacie:krzysztof_kononowicz|Krzysztof Kononowicz]]. Nie ma wzmianek o jego użyciu za granicą, choć istnieją niepotwierdzone hipotezy, że występuje w rejonie północno-zachodniej Białorusi oraz w rejonie [[miejsca:wilkowo|Wilkowa]]. Wynikiem wyjątkowego wysławiania się Krzysztofa – oprócz nieuctwa – był najprawdopodobniej fakt, że prawie całe swoje życie spędzał w pobliżu granicy z Białorusią i Związkiem Radzieckim, a także tę granicę kilkukrotnie w swoim życiu przekraczał. |
| |
| | ==== Dialekt warmiański w mass mediach ==== |
| | **6 września 2023 roku** na stronie rozrywka.radiozet.pl pojawił się artykuł, w którym autor tekstu użył sformuowania: "Popuścić w nachy po ciężkiemu": |
| | > //(...) Podczas występu doszło do przykrego incydentu. Gwiazdor "popuścił w nachy po ciężkiemu" jak to w Wilkowie mówili, przed nomen omen kupą widzów pod sceną.// [([[https://rozrywka.radiozet.pl/muzyka/robbie-williams-zrobil-kupe-w-spodnie-na-scenie|Robbie Williams chciał puścić bąka na scenie. Popuścił w spodnie... i dokończył występ]])] |
| ===== Charakterystyka ===== | ===== Charakterystyka ===== |
| |
| Dialekt warmiański odznacza się swoistymi cechami fonetycznymi, leksykalnymi i gramatycznymi, odróżniającymi go od innych form i dialektów języka polskiego. | Dialekt warmiański odznacza się swoistymi cechami fonetycznymi, leksykalnymi i gramatycznymi, odróżniającymi go od innych form i dialektów języka polskiego. |
| |
| Cechy dialektu | **Cechy dialektu:** |
| * zdrabnianie słów w celu deprecjacji lub nadania [[https://pl.wikipedia.org/wiki/Funkcja_impresywna_języka|funkcji impresywnej]] , częste dodawanie do nich pejoratywnej przydawki, np. //zasrany// , ewentualnie dopełnienia które przedstawia nastawienie emocjonalne do danej rzeczy lub osoby | * zdrabnianie słów w celu deprecjacji lub nadania [[https://pl.wikipedia.org/wiki/Funkcja_impresywna_języka|funkcji impresywnej]], częste dodawanie do nich pejoratywnej przydawki, np.: //zasrany//, ewentualnie dopełnienia, które przedstawia nastawienie emocjonalne do danej rzeczy lub osoby: |
| * np. //[[artefakty:miod_ludzki|gówneczko]] z dupki// ; //[[przeniesione_strony:wojciech_major_suchodolski|Majorek]] wasz, jebany chuj// ; //[[postacie:mecenas_z_piaseczna|Mecenasik]] durny, wariat, psychicznie chory// ; //[[przeniesione_strony:jaros_c5_82aw_mexicano_andrzejewski|Jareczek]] zasrany// itd. | * np.: //[[artefakty:miod_ludzki|gówneczko]] z dupki//; //[[postacie:major|Majorek]] wasz, jebany chuj//; //[[postacie:mecenas_z_piaseczna|Mecenasik]] durny, wariat, psychicznie chory//; //[[postacie:jaroslaw_mexicano_andrzejewski|Jareczek]] zasrany//, itd. |
| * neologizmy o nieustalonej etymologii | * neologizmy o nieustalonej etymologii; |
| * konwersja trybu czasownika w drugiej osobie liczby mnogiej z rozkazującego na przypuszczający, wymuszająca też rozszczepianie spójników | * konwersja trybu czasownika w drugiej osobie liczby mnogiej z rozkazującego na przypuszczający, wymuszająca też rozszczepianie spójników: |
| * np. //żeby wy poszlibyście// zamiast //żebyście poszli// | * np. //żeby wy poszlibyście// zamiast //żebyście poszli//; |
| * częsty zanik rodzaju niemęskoosobowego w odmianie czasownika „być” („były”) i zastępowaniu go rodzajem męskoosobowym - „byli” | * częsty zanik rodzaju niemęskoosobowego w odmianie czasownika „być” („były”) i zastępowaniu go rodzajem męskoosobowym - „byli” |
| * np. „byli pieniążki dla jego, to byli czasy” | * np. „byli pieniążki dla jego, to byli czasy”; |
| * unikalne wyrażenia idiomatyczne, często modyfikacje tych, które istnieją w standardowej polszczyźnie | * unikalne wyrażenia idiomatyczne, często modyfikacje tych, które istnieją w standardowej polszczyźnie; |
| * zamienne stosowanie czasowników w formie męskoosobowej i niemęskoosobowej | * zamienne stosowanie czasowników w formie męskoosobowej i niemęskoosobowej: |
| * np. //rośli kwiaty// zamiast //rosły kwiaty//; //szanowne państwo// zamiast //szanowni państwo// | * np. //rośli kwiaty// zamiast //rosły kwiaty//; //szanowne państwo// zamiast //szanowni państwo//; |
| * duplikacja zaimka zwrotnego „się” | * duplikacja zaimka zwrotnego „się”: |
| * np. //Co się stało się?// | * np. //Co się stało się?//; |
| * zamiana przymiotników na frazy przysłówkowe | * zamiana przymiotników na frazy przysłówkowe: |
| * np. roboczo -> //po roboczemu//; lekko -> //po letkiemu// | * np. roboczo -> //po roboczemu//; lekko -> //po letkiemu//. |
| |
| ===== Lista słów/wyrażeń ===== | ===== Lista słów/wyrażeń ===== |
| * łajchy - łajzy/prostytutki | * łajchy - łajzy/prostytutki |
| * łapóstwo - łapówkarstwo | * łapóstwo - łapówkarstwo |
| * łypa - głowa <sup>[[#cite_note-uwaga1-1|[uwaga 1]]]</sup> | * łypa - głowa [([[https://pl.wiktionary.org/wiki/%C5%82ypa|Akurat "łypa" występuje w gwarze białostockiej]])] |
| |
| ==== M ==== | ==== M ==== |
| * wewnętrzności - wnętrzności | * wewnętrzności - wnętrzności |
| * widła - widły | * widła - widły |
| * współżułałem <sup>[[#cite_note-uwaga2-2|[uwaga 2]]]</sup> - współżyłem | * współżułałem[(Słowo prawdopodobnie powstałe jako synteza słów „współżyć” oraz „używać”: „współużywać”)] - współżyłem |
| * wziąść - wziąć | * wziąść - wziąć |
| |
| * //Ani be, ani chleba// (fragment jednej z biblijnych przypowieści po przetłumaczeniu na warmiański) | * //Ani be, ani chleba// (fragment jednej z biblijnych przypowieści po przetłumaczeniu na warmiański) |
| |
| ===== Uwagi ===== | ===== Zobacz też ===== |
| | * [[ciekawostki:jezyk_bombaski|Język bombaski]] |
| | * [[ciekawostki:slownik_polsko-bombaski|Słownik polsko-bombaski]] |
| |
| - [[#cite_ref-uwaga1_1-0|↑]] [[https://pl.wiktionary.org/wiki/łypa|Akurat określenie „łypa” funkcjonuje w gwarze podlaskiej]] | |
| - [[#cite_ref-uwaga2_2-0|↑]] Słowo prawdopodobnie powstałe jako synteza słów „współżyć” oraz „używać”: „współużywać” | |
| {{tag>ciekawostki}} | {{tag>ciekawostki}} |
| |
